24/04/2012
MELAKA - THÀNH PHỐ DI SẢN THẾ GIỚI
Cách thủ đô Kualar Lumpur 150km về phía Nam, Melaka hay Malacca theo cách gọi của cả thế giới là một cựu vương quốc tại Đông Nam Á, bang nhỏ thứ ba (sau Perlis và Penang) của Malaysia, do hoàng tử Parameswara triều đình Srivijaya thuộc đảo Sumatra thành lập năm 1402, rất thịnh vượng dưới thời các vua Melaka. Trong thời hoàng kim, Melaka đã từng là trung tâm mua bán gia vị của cả vùng, một thương cảng sầm uất cho tàu thuyền và thương nhân đến từ các nước Trung Hoa, Ấn Độ, Ả Rập và châu Âu…
Tháng 8 năm 1511, Melaka bị người Bồ Đào Nha xâm chiếm và đặt ách đô hộ trong suốt 130 năm. Tiếp đến người Hà lan thay chân thống trị trong 154 năm trước khi vùng đất này trở thành thuộc địa của Anh do hiệp ước Anh - Hà Lan 1824. Từ năm 1824 cho đến năm 1957 khi Malaysia giành quyền độc lập thì Melaka vẫn là thuộc địa của Anh.
Melaka cổ kính và êm đềm – Ảnh: nguồn ambot-ah.com
Nhìn trên bản đồ, Melaka chỉ là một đốm nhỏ nằm về phía Nam Malaysia với diện tích tự nhiên 1.658km², nhưng chính eo biển nối giữa biển Đông với Ấn Độ Dương dài 805km có bề ngang nơi hẹp nhất 1,2km này đã từng nổi danh với những vụ cướp biển và khủng bố, chiếm đến 1/3 các vụ cướp biển trên thế giới (!). Melaka là thành phố cổ xưa nhất Malaysia, có dòng sông Melaka (tên địa phương là Tan Boon Seng) chảy qua chia thành phố làm 2 phần: phía Đông là khu trung tâm mang dáng dấp khu phố kiểu châu Âu và phía Tây là khu phố Trung Hoa với dịch vụ buôn bán khá sầm uất. Vẻ đẹp sông nước đã khiến Melaka được ví như Venise của phương Đông.
Melaka - Venise của phương Đông – Ảnh: nguồn phnompenhpost.org
Sự hòa hợp giữa văn hóa bản địa với văn hóa mới du nhập như Trung Hoa, Bồ Đào Nha, Hà Lan, Anh… đã tạo cho Melaka một nét đẹp độc đáo, trở thành thành phố đa chủng và đa ngôn ngữ, được Tổ chức Văn hóa - Khoa học và Giáo dục của Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận “Di sản văn hóa thế giới” từ tháng 7-2008.
MELAKA - THÀNH PHỐ BẢO TÀNG
Dòng sông Melaka chảy qua thủ phủ Malacca cũng chính là nơi hình thành lịch sử của hòn đảo. Theo lịch sử, người Bồ Đào Nha đã dùng cây cầu Melaka làm giới tuyến phân chia mảnh đất vốn đã nhỏ bé này thành hai vùng lãnh thổ. Trải hơn 600 năm lịch sử, Melaka ngày nay được ví như một bảo tàng sống lưu giữ nhiều chứng tích lịch sử của đất nước Malaysia.
Bảo tàng Hàng hải Melaka – Ảnh: nguồn wherewasitshot.com
Melaka tập trung khá nhiều bảo tàng quan trọng như Bảo tàng Tưởng niệm Độc lập lưu giữ các tài liệu liên quan đến thời kỳ Malaysia thoát khỏi nước thuộc địa trở thành một quốc gia độc lập; Bảo tàng Hàng hải được xây theo mô hình chiếc thuyền buồm khổng lồ Flora de la Mar của Bồ Đào Nha bị đắm ngoài khơi Melaka, trưng bày các hiện vật liên quan đến lịch sử ngành hàng hải của Melaka từ thời các vua Melaka cho đến giai đoạn thuộc địa; Bảo tàng di sản Baba Nyonya của Melaka trưng bày các loại đồ gỗ, đồ sứ và vải dệt truyền thống được bố trí trang trọng trong một tòa nhà cổ; Bảo tàng Tuổi trẻ Melaka gồm Bảo tàng Lịch sử, Bảo tàng Dân tộc học và Bảo tàng Văn học trong đó Bảo tàng Dân tộc học được đặt tại nơi nguyên là công thự của các thống đốc Hà Lan…
Cung điện Hoàng gia bằng gỗ tại Melaka – Ảnh nguồn shutterstock.com
Melaka cổ kính càng thâm thúy hơn với Khu di tích lịch sử Stadhuys, nơi có những ngôi nhà tuổi đời trên 350 năm, là một trong những khu nhà cổ nhất khu vực Đông Nam Á. Tại đường Jalan Tukang Emas thuộc khu phố Trung Hoa còn tập trung nhiều di tích lịch sử, trong đó phải kể đến Kampung Kling Mosque là đền Hindu cổ nhất ở Malaysia được xây dựng từ năm 1645 hay nhà thờ Magi Kampung Klinh xây dựng từ năm 1748 với mái được thiết kế theo cung cách một mái chùa…
KHU PHỐ CHÂU ÂU
Nằm về phía Đông cầu Melaka là khu trung tâm, một khu phố kiểu châu Âu với những dãy phố cổ hai, ba tầng sơn màu đỏ thẫm nằm uốn cong dọc hai bờ sông với những con đường lát gạch. Những nhà truyền giáo Bồ Đào Nha khi đến đây vào thế kỷ 16 đã xây dựng nhiều nhà thờ bằng gạch đỏ, sau đó vào thời người Hà Lan chiếm đóng, họ cũng đã xây dựng, tu bổ nhiều công trình và cho đổi sang màu sơn trắng. Đến khi người Anh đô hộ, nhận thấy màu gạch đỏ bên trong các công trình cứ lộ dần ra qua thời gian và việc phải sơn lại màu trắng quá tốn kém, nên họ đã quyết định trả lại sắc đỏ truyền thống cho những tòa nhà.
Quảng trường Hà Lan – Ảnh: nguồn blog.travelpod.com
Màu đỏ đặc trưng hiện diện rõ nét qua những công trình như Tòa Thị chính, nhà thờ Chúa Kitô do người Hà Lan xây dựng năm 1753, Bảo tàng Tuổi trẻ Melaka… Nơi đây vẫn còn nhiều ngôi nhà gỗ có từ thế kỷ 17, những ngôi nhà nhiều mái với cột đá chạm trổ cầu kỳ nằm tĩnh lặng giữa những vườn cây xanh… Du khách đến Melaka ngày nay hẳn thích thú với con đường nghệ thuật ở phố Đông được trang điểm bằng những bức tranh tường nhiều màu sắc như muốn kể lại những câu chuyện bằng hình hóm hỉnh, điểm thêm nét lãng mạn cho thành phố vốn cổ kính và yên bình.
Những bức tranh tường nhiều màu sắc ở "phố Đông" – Ảnh: Nhất Phương (nld.com.vn – 12.5.2010)
Trên ngọn đồi Melaka gió lộng, nhà thờ Thánh Paul được người Bồ Đào Nha xây dựng từ năm 1521, nay chỉ còn là phế tích với những bức tường vững chắc được làm từ những khối đá vuông lớn màu đỏ, tuy không còn mái nhưng sàn đá vẫn vẹn nguyên và bức tượng thánh Francis Xavier cụt tay đứng trơ trọi giữa nền trời xanh như muốn thi gan cùng tuế nguyệt. Từ ngọn đồi nhìn xuống, đâu đâu cũng thấy dấu vết lịch sử: phía sau lưng là pháo đài A Famosa được người Bồ Đào Nha xây vào năm 1511, con thuyền khổng lồ Flora de la Mar của người Bồ Đào Nha bị đắm ngoài khơi Melaka được phục dựng làm Bảo tàng Hàng hải ghi lại dấu ấn một thời dọc ngang sông nước của người Melaka…
KHU PHỐ TRUNG HOA
Ngược về phía Tây cầu Melaka là khu phố người Hoa với những chiếc đèn lồng đỏ treo cao, điển hình cho khu phố Tàu trên khắp thế giới về quy mô, kiến trúc và cả tính chất cổ xưa. Nơi đây tập trung cộng đồng Baba và Nyonya của Malaysia, được xem là người Peranakan hay người Trung Hoa vùng eo biển, hậu duệ của những người Trung Hoa đến Malaysia định cư từ thế kỷ 15 và phối ngẫu với người Mã Lai bản xứ. Trong quá trình hội nhập, người Hoa đã biết kết hợp các kiểu nấu ăn của cố hương với các gia vị Mã Lai truyền thống để hình thành nên nghệ thuật ẩm thực Nyonya được cộng đồng hoan hỉ đón nhận.
Những ngôi chùa nho nhỏ xinh xinh – Ảnh: nguồn Báo Đất Việt
Khu phố Trung Hoa là thị trấn cổ nhỏ nhắn với những con đường nhỏ quanh co, những mái nhà thấp san sát, những cánh cửa có dán những câu đối xanh đỏ, thi thoảng còn thấy những chiếc bàn dành để chơi mạt chược… Đó đây hiện diện một vài ngôi chùa nhỏ xinh xinh với những mái cong tuyệt đẹp, đặc biệt ngôi đền cổ Thanh Vân với lối kiến trúc thuần chất Á Đông cùng những đường nét trang trí tinh tế thể hiện tính mỹ thuật cao… Nơi đây còn có các cửa hàng buôn bán đầy màu sắc, những quầy nhu yếu phẩm phục vụ người dân quanh vùng hay những quán ăn nhỏ với nhiều món ăn truyền thống.
Đường Jonker – Ảnh: nguồn australianphotography.com
Trên hai đường phố chính Tun Tan Cheng Lock và Jalan Hang Jebat (phố đi bộ Jonker), bày bán đủ các mặt hàng từ lụa tơ tằm đến đồ trang sức, đồng hồ, giày dép… được rất nhiều du khách chiếu cố. Nếu đường Tun Tan Cheng Lock gồm những căn nhà ống đặc trưng với cổng vòm trát vữa và lợp ngói, luôn tràn ngập ánh sáng bởi những sân nhỏ và giếng trời thì phố Jalan Hang Jebat lại là phố buôn bán chính nằm san sát nhau với rất nhiều phòng trưng bày, cửa hàng bán đồ cổ và hàng lưu niệm…
MELAKA - THÀNH PHỐ THỨC MUỘN
Thực tế ngày ở Melaka dài hơn nhiều nơi khác nên dù 6 giờ chiều ánh nắng nơi đây vẫn còn rất gay gắt. Từ trên đồi Melaka du khách có thể chờ đến hơn 7 giờ tối để ngắm mặt trời lặn, thậm chí đến 8 giờ khi ráng chiều vẫn còn bịn rịn chia tay với hoàng hôn… Có lẽ vì thế mà sinh hoạt ở Melaka thường sôi động về đêm, và đường phố cũng thức dậy muộn, phải 10 – 11 giờ trưa thành phố này mới thực sự tỉnh giấc, nhưng không phải vì vậy mà họ chịu bỏ qua giấc ngủ trưa (!).
Phố đi bộ Jonker – Ảnh: nguồn richardtulloch.wordpress.com
Du khách đến Melaka không khỏi ngạc nhiên bởi các hoạt động về đêm, từ 7 giờ tối đường Jonker đã cấm tất cả các loại xe lưu thông để dành không gian cho người đi bộ. Nơi đây hàng hóa bày bán chủ yếu là hương thơm, trầm hay một số đồ cổ, đồ lưu niệm… Du khách có thể tìm mua từ những món đồ nhỏ như móc chìa khóa, vòng đeo tay… cho đến những mặt hàng đắt giá khác. Những người bán hàng rất biết khuấy động và dùng âm nhạc hay những cách rao khác nhau để gây sự chú ý. Tại đây có rất đông nghệ sĩ đàn hát trên phố và mọi người có thể yêu cầu được nghe những bài hát mình thích… Phiên chợ đêm náo nhiệt chỉ chịu kết thúc vào khoảng 1, 2 giờ sáng ngày hôm sau.
Dòng sông rực rỡ khi đêm về – Ảnh: nguồn acrossmalaysia.com
Đến Melaka, du khách đừng quên thưởng thức món súp gà truyền thống hay món cơm gà viên rất lạ mắt của địa phương (cơm và gà luộc được vo tròn lại thành viên) và tráng miệng bằng món “cincau” (thạch trái cây) được làm từ nước dừa vừa mát ngọt vừa thơm ngon… Du khách thích ngọt có thể nếm thử món chè khá giống chè đậu đỏ bánh lọt của Việt Nam nhưng có vị ngọt đậm đà của đường thốt nốt, hoặc một loại kẹo trông tựa như kẹo kéo của Việt Nam nhưng thay vì phải kéo dài thành cây để khối đường ôm gọn những hạt đậu phộng vào trong thì ở đây người ta lại dùng kìm và búa để đục kẹo vỡ ra thành từng miếng nhỏ rồi mới bỏ bịch giao cho khách.
Những chiếc Trishaw hấp dẫn khách du lịch – Ảnh: nguồn dreamstime.com
Melaka thực sự hấp dẫn bởi những con đường nhỏ hẹp và yên bình. Du khách có thể khám phá thành phố bằng các loại phương tiện, từ xe buýt đến xe hai, ba bánh nhưng chỉ khi đi bộ du khách mới cảm nhận được mỗi con đường có một nét quyến rũ riêng. Đặc biệt Melaka có loại xe lôi 3 bánh được gọi là Trishaw (một loại xe đạp có gắn thêm thùng xe), có thể đưa khách ngược xuôi khắp thành phố. “Trishaw” trông cứ như một dàn hoa di động, bởi nó được trang trí đầy hoa lá với màu sắc sặc sỡ và còn phát ra cả những tiếng nhạc xập xình. Du khách cũng có thể lên thuyền gỗ dạo chơi trên sông Melaka, ngắm nhìn các khu phố với những kiến trúc cổ kính soi mình xuống dòng nước hiền hòa, nhất là khi đêm về, dòng sông như khoác lên mình tấm áo mới, càng trở nên huyền ảo với những sắc màu rực rỡ, lung linh…
Du thuyền trên sông Melaka – Ảnh: mywisewife.com
Không phải ngẫu nhiên khi người ta so sánh Melaka với Venise của nước Ý, Melaka rất xứng với danh hiệu “Venise của phương Đông” (!). Nơi đây hiện hữu một không gian tĩnh lặng hiền hòa với màu xanh của cây cỏ, của dòng sông, của mây trời, của những con người Melaka hiền lành và rất mực hiếu khách… Melaka quả đem lại cho bất cứ ai đã một lần ghé đến những cảm xúc êm đềm…
Mai Kim Thành
