26/10/2011

LĂNG VUA MINH MẠNG

Vua Gia Long băng hà, hoàng tử thứ tư Nguyễn Phúc Hiệu (Đảm) được đưa lên kế vị từ tháng 2 - 1820, lấy niên hiệu Minh Mạng.

Là một người thông minh uyên bác, vua Minh Mạng đã chú tâm ngay vào việc ổn định chính sự và đến năm 1826 mới giao cho quan Địa lý Lê Văn Đức tìm vùng đất để xây dựng sơn lăng. Tuy chọn được cuộc đất trên triền núi Cẩm Kê thuộc địa phận làng An Bằng, xã Hương Thọ, huyện Hương Trà cách kinh thành 12km về phía Nam, gần nơi hợp lưu của hai dòng Tả Trạch và Hữu Trạch tạo thành sông Hương nhưng vốn tính thận trọng, mãi đến tháng 4 - 1840 sau khi đã đích thân xem xét thực địa, nhà vua mới phê chuẩn họa đồ thiết kế và cho khởi dựng sinh phần của mình, đổi tên núi Cẩm Kê thành Hiếu Sơn để lăng được mang tên Hiếu lăng.

Toàn cảnh lăng Minh Mạng – Ảnh: nguồn panoramio.com

Đại Hồng môn – Ảnh: nguồn cungbandulich.com

Khác với lăng vua Gia Long dàn trải theo một hàng ngang phóng khoáng, lăng vua Minh Mạng lại xếp theo một hàng dọc uy nghiêm giới hạn bởi một la thành cao gần 3m, chu vi 1732m với các kiến trúc ao hồ, cung điện, lâu đài… được bố trí đăng đối trên đường Thần đạo dài gần 700m. Ngoài hai cửa phụ Tả Hồng và Hữu Hồng, cửa chính Đại Hồng cao hơn 9m, rộng 12m chỉ được mở một lần để đưa quan tài vào lăng rồi đóng lại vĩnh viễn. Bái đình là một sân rộng, có hai hàng quan viên, voi, ngựa bằng đá đứng chầu hai bên, cuối sân là Bi đình với bia Thánh Đức Thần Công bằng đá cao 3m, rộng 1,2m, dày 0,4m dựng năm Nhâm Dần (1842) khắc bài minh của vua Thiệu Trị giới thiệu tiểu sử và ca ngợi công đức vua cha.

Bi đình – Ảnh: nguồn flickr.com

Đường Thần đạo lăng Minh Mạng – Ảnh: nguồn kenhdulich.com

Qua 4 bậc của sân triều lễ, cửa Hiển Đức dẫn vào khu tẩm điện được bao bọc bởi một la thành hình vuông, điện Sùng Ân ở vị trí trung tâm là nơi đặt khám thờ thần vị nhà vua và bà Tá Thiên Nhân hoàng hậu, phía trước có Đông, Tây Phối điện và phía sau có Tả, Hữu Tùng viện.

Cửa Hiển Đức – Ảnh: nguồn landtoday.net

Minh Lâu – Ảnh: nguồn saigontoserco. com

Từ cửa Hoằng Trạch, vượt qua 17 bậc thềm bằng đá thanh, du khách bỗng lạc vào một không gian xanh mát hơn với nhiều bóng cây và ao hồ. Đầu tiên là hồ Trừng Minh với Điếu Ngư đình và Nghinh Lương quán, ba cây cầu Tả Phù (trái), Trung Đạo (giữa) và Hữu Bật (phải) bắc qua hồ dẫn đến Minh Lâu trên đồi Tam Tài. Phía sau Minh Lâu có xây hai trụ hoa biểu và trên hai ngọn đồi Thành Sơn, Bình Sơn là hai vườn hoa hình chữ Thọ. Một cái hồ thứ hai mang tên Tân Nguyệt uốn hình vòng cung như một vành trăng ôm lấy Bửu thành nằm trên đồi Khai Trạch, bắc qua hồ là cầu Thông Minh Chính Trực dẫn vào nơi yên nghỉ của nhà vua. Bửu thành là một hình tròn có chu vi chừng 250m, cao từ 2,25m (phía trước) đến 3,25m (phía sau) có trổ một cửa vào bằng đá cẩm thạch với cánh cửa bằng đồng có khóa – do tính bảo mật của người xưa nên cho đến nay vẫn chưa ai biết được đích xác nơi an định di hài.

Sơ đồ lăng Minh Mạng – Ảnh: nguồn tapchisonghuong.com.vn

Hiếu lăng được hoàn tất năm 1843 dưới thời vua Thiệu Trị do vào năm 1841 vua Minh Mạng đột ngột từ trần sau một cơn bạo bệnh, các đồ án thiết kế do tiên đế chuẩn định đã được người kế vị tuân thủ triệt để. Trong cái không gian bàng bạc dấu ấn của hội họa, thi ca và triết học này, tính chất vua Minh Mạng đã được giới thiệu khá rõ nét: vừa uyên bác, vừa nghiêm khắc nhưng cũng không kém phần lãng mạn…

Mai Kim Thành